مجله هوتو | جاهای دیدنی تربت جام بسیار متنوع و تاریخی است. شهر تاریخی تربت‌جام، مرکز شهرستان تربت‌جام در استان خراسان رضوی قرار دارد. بناها و مکان‌های تاریخی متعددی از دوران مختلف در این شهر باقی مانده است که بیان گر تاریخ و تمدن این شهر می‌باشد که در این مطلب به آن‌ها اشاره کرده و به عنوان جاذبههای تاریخی گردشگری تربت‌جام به شما معرفی خواهیم نمود. در این مطلب سعی بر این داریم تا به معرفی جاذبههای تاریخی گردشگری شهر تربت‌جام بپردازیم. این شهر در قسمت شمال شرقی ایران واقع شده است و دارای قدمت تاریخی و جاذبههای گردشگری بسیاری است که جایگاه این شهر را از بعد فرهنگی، تاریخی و توریستی متمایز می‌کند. در ادامه به بررسی و معرفی چند مکان تاریخی معرفی شده در تربت‌جام می‌پردازیم.
معرفی شهر تاریخی تربت‌جام و موقعیت جغرافیایی آن
شهر تاریخی تربت‌جام در قسمت شمال شرقی ایران، در استان خراسان رضوی و با فاصله‌ای حدود 165 کیلومتری از مشهد مقدس واقع شده است. نام گذاری این شهر بر گفته از شخصیت شیخ احمد جامی معروف به شیخ جام می‌باشد که از شاعران، عارفان و صوفیان قرن ششم و دوره سلجوقی بوده است. این شهر از گذشته تا به امروز نام‌های بسیاری همچون بوزجان، بوزیگان، بوزگان، پوچکان، زام، سام، جام، تربت شیخ جام را بر خود دیده تا اینکه در نهایت تربت‌جام برای این شهر ماندگار گردیده است.
«لیست جاهای تاریخی تربت جام»
مزار شیخ جامی – حوزه علمیه شیخ جامی
همان‌طور که در معرفی شهر تربت‌جام و علت نام‌گذاری این شهر توضیح داده شد، شیخ احمد جامی از مشاهیر و شاعران به نام این شهر بوده است. آرامگاه و مزار این عارف دوره سلجوقیان در شمال غربی شهرستان تربت‌جام و در جوار مقبره و مسجد خواجه عزیزالله واقع در محله سعدآباد قرار گرفته است.
مزار شیخ جام به صورت کلی یک مجموعه است که از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است. قسمت‌های اصلی این مجموعه شامل، مقبره شیخ احد جامی، مسجد جامع نو، مدرسه امیر جلال‌الدین فیروزشاهی، مسجد عتیق، گنبد سفید، مسجد کرمانی گنبد خانه و ایوان است؛ که هر یک کاربری خاص خود را دارند.
باغ کشمیر – منطقه پسته‌های وحشی
یکی دیگر از مکان‌های تاریخی و دیدنی تربت‌جام باغ کشمیر است. این مکان تاریخی که از تپه ماهورهای دیدنی تشکیل شده است، در فاصله 55 کیلومتری از شمال این شهرستان واقع شده است.
این منطقه در سال 1375 برای مدت 5 سال، یک منطقه شکار ممنوع اعلام شد و بعد از آن یعنی در سال 1381 به خاطر وجود جنگل‌های پسته وحشی تبدیل به منطقه حفاظت‌شده جنگی گردید تا از آسیب افراد سودجو در امان بماند و زیست‌بوم آن تغییر نکند. به نحوی که از این منطقه به عنوان یکی از ذخایر ژنتیکی پسته نام می‌برند.
دروازه ارغوان شاه (دربند)
این دروازه قدیمی و تاریخی، در اصل یکی ورودی‌های اصلی دژ کلات بوده است که در سمت غرب آن واقع شده است. به دلیل اهمیت ویژه این دروازه در دژ کلات، تأسیسات و تجهیزات نظامی و استحکامات تدافعی در آن قرار داده شده است. طبق شواهد و بررسی‌های به دست آمده این دروازه مربوط به دوره ایلخانی بوده که در زمان سلطنت نادر شاه افشار، این دروازه مرمت شده است.
رباط جام از جاذبههای تاریخی تربت‌جام
این رباط قدیمی به صورت یک مجموعه چهار ایوانی طراحی شده است و با دقت به سبک معماری آن می‌توان یافت که این معماری متعلق به دوره تیموریان بوده است. از نظر موقعیت جغرافیایی رباط جام در قسمت جنوبی خیابان کوثری در شهر تربت‌جام واقع شده است.
رباط سمنگان
رباط تاریخی سمنگان یکی از کاروانسراهای مسقف یا سرپوشیده است که در مسیر راه قدیمی سنگ بست واقع شده است. همچنین در این کاروانسرا یک بارانداز یا همان فضای باز نیز وجود داشته که در قسمت جنوبی این رباط تعبیه شده است. با بررسی و شاهد به جا مانده در رباط سمنگان، به نظر می‌رسد که این بنای تاریخی برجای مانده از اواخر دوره تیموریان و اوایل دوره صفویه باشد.
مسجد خانه نور
در فاصله 3 کیلومتری یکی از روستاهای تربت‌جام به نام روستای یزد، مسجد خانه نور واقع شده است. این مسجد کوچک که دارای دیواره‌های سنگی و گلی بوده دارای ارزش معماری بالایی نیست ولی شیخ احمد جامی بسیار به آن بها داده و اهمیت خاصی برای ایشان داشته است. در فاصله‌ای نزدیک به 200 متری ضلع جنوبی این مسجد، چشمه‌ای به نام نور قرار دارد که آب آن به حوض اصلی مسجد می‌شود. البته در حال حاضر به صورت نیمه ویران می‌باشد.
مسجد جامع نو
یکی از دیگر بناهای تاریخی در مجموعه مزار شیخ جام، مسجد جامع نو بوده که در سمت غربی آن واقع شده است که دارای شبستان‌های ستون‌دار در اطراف صحن و مقصوره چلیپا است که ظاهری مذهبی را نمایش می‌دهند. قسمت شرقی این مسجد با مسجد عتیق پیوند خورده که تنها بخش تاریخی و قدیمی مسجد گنبد مقصوره بوده است. این مسجد توسط جلال‌الدین فیروزشاه در سال 846 هجری قمری ساخته شده است.
مسجد زیرزمینی
این مسجد تقریباً آخرین بنای تاریخی در مجموعه تاریخی مزار شیخ جامی است که در مجاورت آب‌انبار واقع شده است. این مسجد از نظر معماری به دو قسمت تابستانی و زمستانی طراحی شده است.
مسجد کرمانی
مسجد کرمانی یکی دیگر از بناهای تاریخی تربت‌جام است که برگرفته از نام سازنده آن یعنی خواجه زکی بن محمد بن مسعود کرمانی گرفته شده است که یکی از زیباترین و منحصربه‌فرد ترین معماری قرن هشت هجری را می‌توان در گچ‌بری محراب این مسجد مشاهده کرد
بنای آب انبار
در کنار ورودی مزار شیخ جامی، آب‌انباری وجود دارد که بر اساس کتیبه به جا مانده و تاریخ قید شده بر آن، این مکان تاریخی در سال 101 هجری با تلاش فردی به نام فیروز که یکی از بزرگان دوره صفوی بوده است بنا شده است. البته ورودی آن در اوایل دوران معاصر ساخته شده است.
گنبد فیروز شاهی
یکی معروف ترین مکان‌های تاریخی در تربت‌جام گنبد فیروز شاهی یا گنبد سبز است. این بنا نیز در مجموعه مزار شیخ جام قرار داشته و دارای معماری مذهبی می‌باشد.
گنبد خانه
این بنای تاریخی در سال 633 هجری توسط اعقاب سلطان سنجر سلجوقی طراحی و ساخته شده است و بعدها با تلاش فردی به نام محمد ابوبکر کرت گسترش یافته است. معماری گنبد خانه، یادآور طرح مقبره سلطان سنجر در مرو می‌باشد.
مدرسه امیر شاه ملک
یکی از بناهای تاریخی در تربت‌جام که متأسفانه دیگر از آن آثاری بر جای نمانده است، مکانی موسوم به مدرسه امیر شاه ملک بوده است. اکنون در محل این بنای تاریخی مدرسه‌ای بنا شده است که طلاب در آن به تحصیل مشغول می‌باشند.
آرامگاه شاه قاسم انوار
یکی دیگر از جاذبههای تاریخی یا همان جاهای دیدنی تربت جام در تربت‌جام، آرامگاه معین‌الدین سرابی تبریزی می‌باشد. ایشان یکی از صوفیان برجسته سده هشتم و نهم هجری بوده که مقبره آن توسط میرزا علی شیروانی بنا شده است.
«جاهای دیدنی تربت جام – تاریخی»
در کل جاهای دیدنی تربت جام بسیار زیاد و بیشتر از نوع تاریخی می باشد. در این مقاله سعی می شود به مرور زمان اطلاعات جامع تر کامل تر شود.
آرامگاه شیخ احمد جامی کجاست؟
آرامگاه شیخ‌احمد جامی که با نام مزار شیخ احمد جام نیز شناخته می‌شود، مدفن و مقبره شیخ‌احمد جامی، با قدمتی نزدیک به ۸۰۰ سال در شهرستان تربت جام در استان خراسان رضوی است. این بنا مربوط به سدهٔ ۹ تا ۱۲ ه.ق است و داخل شهر تربت جام واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.